سنسور دریچه گاز یا TPS (Throttle Position Sensor) یکی از مهم‌ترین سنسورهای سیستم انژکتوری در خودروهای مدرن است. این سنسور با وجود اندازه کوچک و ساختار ساده‌اش، نقش بسیار بزرگی در تنظیم عملکرد موتور و مصرف سوخت دارد.
در این مقاله با عملکرد، علائم خرابی، محل نصب، نحوه تست، و نکات کاربردی این سنسور آشنا می‌شویم.
سنسور دریچه گاز دقیقاً چه کاری انجام می‌دهد؟وظیفه اصلی TPS این است که موقعیت زاویه‌ای دریچه گاز را اندازه‌گیری کند و اطلاعات آن را به ECU ارسال کند.
دریچه گاز با فشار پای راننده روی پدال گاز باز یا بسته می‌شود و هوای بیشتری وارد موتور می‌کند. ECU باید بداند:
راننده چقدر گاز داده؟
آیا خودرو در حالت شتاب، توقف، یا سرعت ثابت است؟
آیا نیاز به تزریق سوخت بیشتر است یا کمتر؟
سنسور TPS مانند چشم ECU برای فهمیدن خواسته‌های راننده است.
نحوه عملکرد TPS چگونه است؟TPS معمولاً یک سنسور مقاومتی چرخشی (پتانسیومتر) است. وقتی راننده پدال گاز را فشار می‌دهد:
دریچه گاز باز می‌شود.
محور دریچه گاز می‌چرخد.
تیغه مقاومتی داخل TPS تغییر ولتاژ می‌دهد.
ECU ولتاژ را می‌خواند (مثلاً بین 0.5 تا 4.5 ولت).
ECU با توجه به ولتاژ، تصمیم می‌گیرد چقدر سوخت و جرقه وارد موتور کند.
محل نصب سنسور دریچه گاز کجاست؟TPS معمولاً مستقیماً روی بدنه دریچه گاز نصب می‌شود (در خودروهای دارای سیم گاز) یا به صورت مجتمع در دریچه گاز برقی (در خودروهای جدیدتر) قرار دارد.
در خودروهایی مثل پراید، پژو 405، تیبا، دنا و … این سنسور اغلب جدا از موتور دریچه گاز است و قابلیت تعویض مستقل دارد.
علائم خرابی سنسور دریچه گازخرابی TPS باعث ارسال اطلاعات نادرست به ECU می‌شود و این یعنی عملکرد نامطلوب موتور. علائم رایج شامل:
گاز نخوردن یا تاخیر در شتاب
گیر کردن دور موتور (مثلاً روی 2500 یا 3000 ثابت می‌ماند)
ریپ زدن یا لرزش موتور
خاموش شدن ناگهانی در حالت درجا یا ترمز
روشن شدن چراغ چک (Check Engine)
افزایش مصرف سوخت
نوسان دور موتور در حالت خلاص یا درجا
گاهی این نشانه‌ها با سنسور دریچه گاز اشتباه گرفته می‌شوند با خرابی استپر یا مپ سنسور، اما دیاگ می‌تواند کد خطاهای خاص TPS را مثل P0120، P0122 یا P0123 ثبت کند.
تست سنسور دریچه گاز چگونه انجام می‌شود؟در نرم‌افزار دیاگ، مقدار “Throttle Position” باید از حدود 0% در حالت گاز نخورده تا حدود 100% در گاز کامل تغییر کند.
اگر عدد نوسان دارد یا پرش می‌کند → سنسور خراب است.
سوکت TPS دارای سه سیم است (منفی، ولتاژ مرجع، و خروجی).
ولتاژ خروجی در حالت بسته باید حدود 0.5 ولت باشد.
با باز کردن گاز، ولتاژ باید پیوسته تا حدود 4.5 ولت افزایش یابد.
پرش، قطع‌شدن ولتاژ یا تغییرات ناگهانی نشان‌دهنده خرابی است.
نکات مهم هنگام تعویض TPSتنظیم زاویه دقیق: بعضی TPSها باید پس از نصب دقیق تنظیم شوند تا در حالت بسته ولتاژ درست داشته باشند.
بستن پیچ‌ها با دقت: چون موقعیت آن تأثیر مستقیمی بر عملکرد دارد.
تمیز بودن سوکت و سیم‌کشی: سولفاته یا قطعی نداشته باشد.
استفاده از سنسور اصلی یا باکیفیت: برندهای معتبر مثل Bosch، Valeo، Delphi، عظام، کروز، FAE پیشنهاد می‌شوند.
آیا TPS قابل تعمیر است؟در اغلب موارد خیر. چون تیغه داخلی آن ساییده می‌شود و مقاومت غیرخطی پیدا می‌کند. برخی تعمیرکارها با اسپری تمیزکننده یا باز کردن پوسته اقدام به تعمیر میکنند، اما معمولاً موقتی است و بهتر است تعویض شود.
عمر مفید سنسور دریچه گازاگر شرایط خوب باشد و گاز زودباز یا بسته نشود، عمر TPS ممکن است تا 100,000 کیلومتر یا بیشتر باشد. ولی مواردی که عمر را کاهش می‌دهند:
آب‌خوردگی یا نشتی روغن روی سنسور
نوسانات برق یا ضربه هنگام تعمیرات
استفاده زیاد در ترافیک و گاز دادن پی‌در‌پی
سوال پرتکرار: آیا سنسور دریچه گاز باعث خاموش شدن ناگهانی می‌شود؟بله، اگر سنسور در حالت بسته، ولتاژ اشتباه بدهد، ECU ممکن است گمان کند گاز کامل بسته است یا باز است، و دستور سوخت‌دهی را قطع کند، که باعث خاموشی ناگهانی موتور می‌شود—به‌خصوص در زمان کاهش سرعت یا توقف پشت چراغ قرمز.
جمعبندیسنسور دریچه گاز (TPS) یکی از کلیدی‌ترین قطعات در سیستم مدیریت موتور خودروهای انژکتوری است. خرابی آن ممکن است منجر به کاهش شدید راندمان، مصرف سوخت زیاد و حتی مشکلات ایمنی شود.
اگر علائمی مانند گاز نخوردن، نوسان دور موتور یا روشن شدن چراغ چک دیدی، TPS را جدی بگیر. گاهی تعویض همین قطعه ساده می‌تواند ماشینت را دوباره مثل روز اول نرم و چالاک کند.
.
.
.
چرا از فروشگاه خاندان یدک بخریم؟
ضمانت اصالت کالا
ارسال سریع به سراسر کشور
مشاوره تخصصی رایگان قبل از خرید
بسته‌بندی ایمن و حرفه‌ای
